Już po raz dziewiąty w Teatrze Polskim im. Arnolda Szyfmana w Warszawie odbędzie się Festiwal Wiejskich Teatrów ZWYKI. Na spektakle zapraszamy w piątek i sobotę 25 i 26 listopada 2022 roku.
ZWYKI 2022 – wiejskie teatry w Teatrze Polskim
A teatr ludowy – cóż za widowiska! Jakie barwne… Na chwilę nie wątpię, że z tych obrzędów, zwyczajów, tańców i pieśni rozwinie się w przyszłości nowa, swoista forma dramatu polskiego.
Autorem tych pełnych entuzjazmu zdań – napisanych prawie dokładnie sto lat temu – jest jeden z największych twórców polskiego teatru, Leon Schiller. Już ten fakt byłby wystarczającym powodem przytoczenia ich przy tym teatralnym wydarzeniu. . Ale jest jeszcze drugi powód, ważny dla nas, dzisiaj. Otóż moglibyśmy z tym samym entuzjazmem skreślić kilka zdań o rezultatach kończącego się roku w zjawisku, którego mianem – wiejskie (zwane też ludowymi) teatry. Od kilku dziesięcioleci trwa w niezmiennym kształcie niezwykły – bo nie mający odpowiednika w żadnym europejskim kraju – ruch teatralny. Nazywamy go społeczno-artystycznym ruchem teatrów wiejskich.
Jego formą istnienia są SEJMIKI wiejskich zespołów teatralnych. Nie festiwale, nie konkursy, nie konfrontacje, nie wyścigi po nagrody. To jest spotkanie, wymiana stworzonych widowisk, będąca wezwaniem do rozmowy, do samodoskonalenia.
Co roku odbywa się pięć takich sejmików, które obejmują cały kraj: w Bukowinie Tatrzańskiej, Stoczku Łukowskim, Ożarowie k. Wielunia, Osięcinach, Tarnogrodzie Najbardziej wartościowe widowiska spotykają się raz jeszcze – na Sejmiku Teatrów Wsi Polskiej, odbywającym się jesienią w Tarnogrodzie. Przez kolejne dziesięciolecia sejmikowania (ogólnopolskim stało się w roku 1984) zawsze zgłaszało się 40 – 50 teatrów. Ostatnie lata były trudne, bardzo trudne dla twórców tego ruchu, dla wiejskich artystów sceny. A mimo to ponad 30 teatrów stawiało się z nowymi przedstawieniami.
ZWYKI są od 9 lat ukoronowaniem kolejnego roku. Tylko 4 teatry zostają zaproszone do Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana. Czy najlepsze? Niełatwo odpowiedzieć wprost, bo tak naprawdę moglibyśmy wybrać dwa razy tyle. Więc może odpowiedzmy tak – zależy nam, animatorom tego ruchu, na pokazaniu widowisk naprawdę dobrych, ale też r ó ż n y c h. Z różnych stron Polski, pokazujących różne źródła ludowej kultury, różne barwy wiejskiego teatru. Taka myśl kierowała nami i w tym roku. Czy dokonaliśmy dobrego wyboru? Łatwo to sprawdzić – przeczytać nasze krótkie zapowiedzi spektakli, a potem – zobaczyć.
Lech Śliwonik
PROGRAM
25 listopada 2022 r.
godz. 17:00
Twój Teatr. Teatr Dorosłych – Praszka (pow. oleski, woj. opolskie)
Historia małego show
Historia małego show przenosi nas w przestrzeń wypełnioną cierpieniem, łzami, niepokojem. Na szpitalnym łóżku leży młoda dziewczyna pod kroplówką, na głowie ma zawiązaną chustkę. To jej znak choroby – rak. Życie Zosi to nieustanny lęk, ból, ale także marzenia, świat wyobraźni. Pojawia się Ognistoruda – powiernica, z którą można rozmawiać w chwilach samotności. Pojawiają się koleżanki (też w chustkach na głowach), które uczą ją tańca. Pojawi się też nadzieja – stan zdrowia umożliwia wyjazd z rodzicami na Brodway. I nagle niebieskie światła, sygnalizujące niebezpieczeństwo, krzątanina lekarzy… Zosia jest załamana, odmawia przyjmowania lekarstw… Ale trzy szpitalne koleżanki mają plan…
To bardzo ważny, potrzebny spektakl.
Zespół Koła Gospodyń Wiejskich – Moszczanka (pow. ostrowski, woj. wielkopolskie)
Wywożenie młodożeńcowych
Widowisko Wywożenie młodożeńcowych nawiązuje do wielkopolskiego zwyczaju przyjęcia młodych mężatek do grona gospodyń wiejskich. Odbywał się w poniedziałek lub wtorek przed Popielcem i stanowił końcowy akcent obrzędu weselnego. Młoda mężatka dopiero wtedy nabywała pełnych praw społeczności kobiet z małżeńskim stażem. Obrządek zaczynano po zmierzchu. Jeśli był śnieg, wywożono kobiety na saniach, gdy nie było – na małym wózku o dwóch kołach, na taczce lub na półwoziu. Przywożono je do domu weselnego albo do karczmy i tam musiały wydać poczęstunek – w gronie samych kobiet. Dopiero po nim przychodzili mężowie młodych, aby je wykupić, a starszym zafundować zabawę.
Spektakl grany jest w gwarze wielkopolskiej, a wielkopolskie tańce ludowe wykonywane są z towarzyszeniem dziecięcej kapeli dudziarskiej SWOJACY
26 listopada 2022 roku
godz. 17:00
Granda na Urzeczu – Cieciszew (pow. Piaseczyński, woj. mazowieckie)
Swaty przez Wisłę. Wieczór panieński
W sceniczną opowieść wprowadza narrator. Po chwili widzimy na scenie wnętrze karczmy – szafki, stoliki, butelki. Leżący na szafce klarnet zapowiada ważną rolę muzyki. Właściciela karczmy czeka trudne zadanie – wieczór panieński, na którym będzie wymagające towarzystwo z Warszawy i miejscowi chłopi. Ich pogodzenie może okazać się zadaniem nie do wykonania. Pojawia się ciotka panny Zosi, bohaterki planowanego obrzędu i od razu rodzi się konflikt. Zjawiają się kolejni goście, będą kolejne intrygi i wyjaśnienia…
Widowisko ma styl i wdzięk, aktorzy sprawnie budują postaci, muzyka, a także rekwizyty i stroje tworzą klimat. Spektakl nie jest rekonstrukcją, ani szukaniem tzw prawdy historycznej, chodzi tu bardziej o oddanie atmosfery wiejskiego życia w radosnym momencie przedweselnym.
Zespół Ludowy JAWORZANKI – Jaworze (pow. kielecki, woj. świętokrzyskie)
Ksiądz z wiatykiem i podział ojcowizny
Dwuczęściowy tytuł dobrze oddaje konstrukcję i treść przedstawienia. Odsłona pierwsza jest przygotowaniem umierającego gospodarza na spotkanie z Bogiem. Odchodzącego ze świata żegna najbliższa rodzina, żegnają sąsiedzi. Nastrój powagi i smutku, skrywane wzruszenie, ściszone rozmowy o tajemnych znakach na ziemi i niebie, zapowiadających śmierć. Wspólna modlitwa… Przychodzi ksiądz z wiatykiem. Wiatyk to zaopatrzenie na drogę – ostatnia komunia na drogę ku wieczności.
Treść drugiej odsłony zapowiadają słowa pieśni, śpiewanej przy ostatnim namaszczeniu – gdy mnie do grobu prowadzą, o spuściznę już się wadzą. Najbliższa rodzina spotyka się przy wspólnym stole. Jeszcze klimat żałoby, ale już wypominanie zadawnionych żalów, wyliczanie błędów, targi i narastająca niezgoda. Niedawno zjednoczeni bólem, czy odnajdą drogę uchronienia rodzinnej wspólnoty…
Współorganizatorem IX Festiwalu Wiejskich Teatrów ZWYKI jest Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
